Bir 17 Nisan Yazısı

Bir 17 Nisan Yazısı

Önemli bir halkoylamasına sürüklendik. Sürüklendik, çünkü hiçbir gelişmiş ülkede temel insan hakları oylama konusu yapılmaz! Ne ki bizde bu kaçıncısı… Bir gün kaldı. Bıçak sırtı durumdayız.

17 Nisandan muradım daha başka. Tarihimizin görkemli ekin ve eğitim devriminin, köy enstitülerinin kuruluşunun yıldönümü; bayram, şenlik günü.

17 Nisan 1940’ta, 3803 sayılı yasayla kurulan köy enstitüleri etkileri günümüze değin uzanan devrim kurumlarındandır. En büyük etkisi bilginin, büyük bölümü kırsal alanda yaşayan ulusa yayılması yönünde olmuş; inceyazına ve bilime şaşılacak değin sayıda ve nitelikte yazar kazandırmıştır.

Adnan Binyazar, Emin Özdemir, Osman Şahin, Talip Apaydın, Mahmut Makal, Abdullah Özkucur, Ali Dündar…gibi yetkin adlar günümüz yazınını, ekinini de besliyorlar. Bu olağanüstü başarının birçok kaynağı var ama en önemlisi köy enstitülerinin özenle belirleyerek uyguladığı eğitim dizgesidir. Bu dizge eleştirelliğe, bilimselliğe, usçuluğa; eşitlik, özgürlük, barış ülküsüne dayanır.

Köy enstitüleri başarısını, halkevleri, ulus okulları, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Maarif Kongresi, Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, Dil Devrimi, Birinci ve İkinci Dil Kurultayı, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi…yapılarının oluşturduğu bir bütünün parçası biçiminde düşünmek gerekir.

Şöyle belirtmek yanlış mı olur: Dönemin inceyazınının köy enstitülerini etkilemesinden çok köy enstitülerinde yetişen yazarlar Türk inceyazınını, ekinini etkilemiş, biçimlendirmiştir.

Fransa’daki bimci konumunu bırakarak dönüp köy enstitülerinde öğretmenlik yapan erdemli insan Sabahattin Eyuboğlu’nun belirttiği üzere, köy enstitülerinin açılması halkın güçlü isteğine dayanmadığı gibi, kapatılması da kesinlikle halkın isteği değildir.

Birçok ülkenin örnek alarak yapılarında uyguladığı köy enstitülerini devasa engelleri aşarak kuran yaşatan, gerçeklik olarak ulusumuza armağan eden Hasan Ali Yücel’i, İsmail Hakkı Tonguç’u, Ferit Oğuz Bayır’ı, Rüştü Uzel’i, emek vermiş tüm devrimci eğitimcileri saygıyla, sevgiyle anıyorum. Geleceğe özgüvenle bakabilmemizi de onlara borçluyuz.

17 Nisanlar bayram, şenlik günlerimizdir; kutlu olsun!

telgrafhanesanat